การ[วิเคราะห์] กับ การ[วิจารณ์] แตกต่างกันอย่างไร?
พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ให้ความหมายของคำไว้ว่า
.
.
วิเคราะห์
|
วิจารณ์
. . |
ความแตกต่างอย่างชัดเจน คือ
- การวิเคราะห์ มี เพื่อศึกษาให้ถ่องแท้
- การวิจารณ์ คือ การให้คำตัดสินว่ามีค่าความงาม ความไพเราะดี หรือมีข้อขาดตกบกพร่องอย่างไร สมควรได้รับรางวัล หรือ คำติชม
มันต่างกันมากนะคะ
จะเห็นได้ว่า การวิเคราะห์ เป็นกระบวนการทางภาวะวิสัย(Objective) มุ่งเน้นอธิบายความเป็นจริงของสิ่งที่กำลังศึกษา โดยผู้วิเคราะห์จะไม่ใส่ความรู้สึก หรือความเห็นส่วนตัวแปปนลงไป เช่น ทฤษฏีโลกกลมมีความถูกต้องมากกว่าทฤษฏีโลกแบน (ว่ากันตามเนื้อผ้า)
ในขณะที่ การวิจารณ์ เป็นกระบวนการทางอัตวิสัย(Subjective) ใช้ความรู้สึกในจิตใจมนุษย์ตัดสินคุณค่าของสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เช่น การ์ตูนเรื่องนี้สนุกกว่าการ์ตูนเรื่องนั้น
เดี๋ยวนี้ความหมิ่นเหม่ของสองคำนี้เป็นสิ่งใกล้ตัวเรามาก ไม่ว่าสื่อที่แข่งกัน"วิเคราะห์"ข่าว นักวิชาการ"วิเคราะห์"สถานการณ์บ้านเมือง หรืออาจารย์ในชั้นเรียนที่"วิเคราะห์"บทเรียน ดังนั้น มันจึงสำคัญมากที่จะแยกแยะว่าเขากำลัง วิเคราะห์ ให้เราฟังหรือแท้จริงแล้วกำลัง วิจารณ์ อยู่กันแน่?
.
.
วิเคราะห์ คือ การอธิบาย โดยอาศัย หลักการอ้างอิงที่ชัดเจน สามารถสอดคล้องกับข้อเท็จจริงที่เกี่ยวข้องในภาพรวมทั้งหมดได้ ไม่ใช่กรณีนึงพูดอย่าง อีกกรณีนึงพูดอย่าง พอจับมาอธิบายรวมกัน ปรากฏว่าไอ้ที่พูดๆไปน่ะตีกันเอง ดังนั้น ผู้วิเคราะห์ที่ดีจึงต้องสามารถปรับใช้หลักการของตัวเองในการอธิบายเหตุการณ์ต่างๆได้อย่างมีระบบและขั้นตอน ผู้วิเคราะห์ลักษณะนี้จะมีความเข้าใจในเนื้อหาอย่างลึกซึ้งและถ่องแท้
วิจารณ์ คือ การตัดสินโดยอาศัย ความรู้สึกในจิตใจ ชอบ ไม่ชอบ / ดี เลว / สวย น่าเกลียด ฯลฯ ใครๆก็สามารถวิจารณ์ได้ มีความแตกต่างกันได้ คนวิจารณ์จะมีความรู้หรือไม่มีความรู้ในสิ่งนั้นๆก็ได้เพราะใช้ความรู้สึกของตัวเองเป็นที่ตั้ง
- การศึกษาสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เราสามารถใช้ทั้งการวิเคราะห์ และการวิจารณ์ควบคู่ไปด้วยกันได้
- นักวิเคราะห์ที่ดีไม่จำต้องวิจารณ์เก่ง แต่นักวิจารณ์ที่ดีจำต้องวิเคราะห์เป็น
- สิ่งจำเป็นสูงสุดในการเป็นผู้วิเคราะห์ที่ดีคือ ใจเป็นกลางและยอมรับความเป็นจริง ซึ่งความเป็นจริงนั้นไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งที่สวยงามหรือดีที่สุดเสมอไป และความเป็นจริง สามารถพิสูจน์ให้เห็นได้ด้วยผลลัพท์สุดท้ายของตัวมันเอง
ถ้าคุณเจอ ผู้ทรงคุณวุฒิ ผู้เชี่ยวชาญ หรืออาจารย์ท่านใดอธิบายสิ่งหนึ่งให้คุณฟัง แล้ว...
- มีหลักการชัดเจน อธิบายภาพรวมและปลีกย่อยได้อย่างสอดคล้องและครอบคลุม สามารถทำนายผลลัพท์ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตจากข้อมูลในปัจจุบันได้อย่างแม่นยำ
>> คุณกำลังฟังนักวิเคราะห์ชั้นเลิศ - พูดกลับไปกลับมา หลงประเด็นเอง จับต้นชนปลายไม่ถูก หาข้อสรุปไม่ได้ เวิ่นเว้อ
>> คุณกำลังฟังนักวิจารณ์ห่วยๆ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น